Bài thuốc tứ vật thang đối với sinh lý phụ nữ

Tứ vật thang là một bài thuốc cổ chuyên về điều huyết can kinh, trị chứng huyết hư huyết ứ sinh ra đau kinh, kinh nguyệt không đều. Nhờ công dụng bổ huyết nên tứ vật thang có lẽ giúp bổ sung cường sức khỏe và sinh lý nữ.

Phân tích bài thuốc Tứ vật thang

Bài thuốc Tứ vật thang có tác dụng chính là bổ huyết. Con người lấy huyết dịch làm gốc. Huyết thiếu, huyết hư không chỉ không đủ cung cấp cho cơ thể mà còn sinh ra nhiều bệnh lý. Hầu hết triệu chứng chính cho thấy khí huyết có vấn đề là: Kinh nguyệt không đều, đau bụng vùng rốn, băng huyết, rong kinh, thai động không yên, sản dịch sau sinh không xuống hết, đau bụng sau sinh, sắc mặt nhợt nhạt, môi không tươi, lưỡi nhạt…

Đương quy

Theo Đông y, Đương quy có vị ngọt cay, tính ôn, vào 3 kinh tâm, can, tỳ có tác dụng bổ huyết, hoạt huyết, nhuận táo, hoạt trường, điều huyết, thông kinh. Đương quy thường được dùng để chữa trị kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, thiếu máu, tay chân lạnh và nhức.

Thục địa

Có vị ngọt, tính hơi ôn, vào 3 kinh tâm, can, thận. Theo y học cổ truyền, thục địa là vị thuốc chủ yếu để bổ thận, dưỡng âm. Theo y học tiên tiến, thục địa có công dụng hạ đường huyết, hạ huyết áp, tốt cho tim mạch, bảo vệ gan, lợi tiểu, cầm máu, kháng viêm…

Bạch thược

Có vị đắng chua, tính hơi hàn, vào can, tỳ và phế. Bạch thược có công dụng bổ huyết, liễm âm, bình can, chỉ thống. Vị thuốc này giúp chữa bệnh cho hầu hết tình hình âm huyết hư, can dương vượng, đau tức vùng ngực bụng, đau do co cứng tay chân, đau bụng do tả lỵ, lưng ngực đau, kinh nguyệt không đều, mồ hôi trộm, tiểu tiện khó.

Xuyên khung

Vị cay, tính ôn, vào kinh can, đởm và tâm bào. Xuyên khung có công dụng hành khí hoạt huyết, khu phong táo thấp. Xuyên khung có tác dụng lưu thông khí huyết, trừ phong, giảm đau, giảm co thắt, an thần, giảm huyết áp.

Ở bài thuốc này, Thục địa có khả năng bổ sung thêm huyết mới. Sợ khí huyết ứ trệ khó lưu thông nên dùng Đương quy để cân bằng, thông kinh, hoạt huyết. Để phòng ngừa và trị huyết hư thì dùng thêm Bạch thược để bài tiết. Dùng thêm Xuyên khung để tán huyết đi. Toàn bộ bài thuốc đều gồm các vị thuốc thuộc huyết phận, tuy nhiên kết hợp thành một chỉnh thể bổ huyết mà không trệ huyết, hành huyết mà không phá huyết, trong bổ có tán, trong tán có thu. 4 Vị thuốc hỗ trợ nhau, thiếu mất một vị sẽ chẳng thành bài thuốc quý. Do vậy, nhiều người gọi Tứ vật thang là phương thuốc chuyên về điều huyết can kinh cho phụ nữ.

Tìm hiểu rõ hơn về bài thuốc tứ vật thang

Thành phần:

• Thục địa 12g
• Đương quy 10g
• Bạch thược 12g
• Xuyên khung 8g

Phương pháp dùng:

đa phần vị thuốc trên tán thành bột khô, sắc nước uống, mỗi lần uống 9g. Có thể dùng ẩm phiến làm thang sắc nước uống.

Chủ trị:

Xung nhâm hư tổn, kinh nguyệt không đều, đau bụng vùng rốn, băng huyết rong kinh, huyết hoá thành khối cứng, thường gây đau, lúc thai nghén thì thai động không yên, huyết ra không dứt, lúc sinh xong sản dịch không xuống hết, kết thành hòn tụ, bụng dưới đau cứng, có lúc nóng lạnh, sắc mặt vàng, môi không tươi nhuận, chất lưỡi nhạt, mạch huyền tế hoặc tế sáp.

Phân tích phương thuốc tứ vật thang: Trong phương Đương quy bổ huyết, hoạt huyết; Thục địa bổ huyết là chủ dược. Xuyên khung đi vào huyết phận lý khí trong huyết. Thược dược liễm âm dưỡng huyết. Toàn phương gồm các vị đều thuộc huyết phận, song tổ hợp thành một chỉnh thể bổ huyết mà không trệ huyết, hành huyết mà không phá huyết, trong bổ có tán, trong tán có thu, làm thành phương thuốc chính yếu để bổ huyết.

Gia giảm:

Nếu huyết hư là chính thì thêm lượng Thục địa, Bạch thược, Đương quy thân, cùng ít Xuyên khung.

Nếu ứ huyết là chính thì thêm lượng Xuyên khung, Đương quy vĩ, Xích thược, cùng ít Sinh địa.

Nếu huyết hàn, đến kỳ kinh đau bụng thì gia thêm Bào khương, Quế chi, Ngô thù du, Chỉ xác, Hương phụ, Tang ký sinh, Tục đoạn.

Nếu có thai mà vùng kín ra máu thì gia A giao, Ngải diệp sao với rượu.

Nếu huyết hư không hành gia thêm Đào nhân, Hồng hoa, Đan sâm.

Nếu huyết hư có uất nhiệt gia Hoàng cầm, Đan bì.

Nếu tỳ hư không nhiếp được huyết thì gia Đẳng sâm, Hoàng kỳ, Bạch truật.

Nếu huyết ứ mà dạ dày hấp thu kém gia Mộc hương, Sa nhân, Trần bì.

Ứng dụng lâm sàng:

Nếu dùng riêng thì bài thuốc Tứ vật thang được dùng cho vài chứng bệnh lý của phụ nữ như: Kinh nguyệt không đều, vô sinh hiếm muộn, hầu hết vấn đề về khí huyết cả trước và sau khi sinh, da nám, khô da, tê chân, viêm xương…

Từ bài thuốc gốc này, hầu hết thầy thuốc Đông y còn gia giảm thành nhiều bài thuốc khác để trị bệnh, như Bát trân thang (gồm Tứ vật thang với Kiện tỳ ích khí thang), Thập toàn đại bổ thang (gồm Bát trân thang với Hoàng kỳ, Nhục quế), Bổ can thang (gồm Tứ vật thang với Toan táo nhân, Mộc qua, Mạch môn, Chích cam thảo)…

Nguồn:https://maithanhxuan.com/vien-uong-noi-tiet-to-nu-bao-xuan/

‍